YCMOU B.A first year OPN 101 solved Assignments 2023

OPN101 : अध्ययन कौशल्यांचा अधिष्ठान अभ्यासक्रम

1. वाचन कौशल्याचे फायदे सविस्तर स्वरूपात स्पष्ट करा.

2. श्रवण कौशल्य सुधारण्याच्या उपायासंबंधी माहिती लिहा.

3. परिणामकारक बोलण्याकरिता आवश्यक घटक कोणते, त्यासंबंधीचे स्वरूप विशद करा.

4. संगणकाच्या साहाय्याने परिणामकारक अध्ययन कसे होते ते स्पष्ट करा.

1. वाचन कौशल्याचे फायदे सविस्तर स्वरूपात स्पष्ट करा.

उत्तर: वाचन कौशल्य अनेक फायदे देते आणि असा कौशल्य विकसित करणे मानवी जीवनासाठी अत्यंत महत्वाचे आहे. खासगी वाचन कौशल्य विकसित केल्यास, व्यक्ती खालीलप्रमाणे फायदे घेऊ शकतो:

१. ज्ञान वाढते: वाचन कौशल्य विकसित करण्यामुळे व्यक्तीचा ज्ञान वाढतो. वाचनाच्या माध्यमातून लोकांच्या अनुभवांवर, विश्वासांवर, विचारांवर आणि विविध विषयांवर ज्ञान मिळतो.

२. वाचनाचा आनंद: वाचनाचा आनंद अनुभवायला मिळतो. जर वाचन कौशल्य विकसित नसेल तर लोक त्याच्या सर्वात मोठ्या संदर्भात फक्त चिंता करण्यासाठी होतात त्याच्या मनात वाचनाचा आनंद अनुभव करण्यासाठी समय नसतो.

३. शांतता आणि स्थिरता: वाचन करण्याचे एक अन्य फायदे हे आहे की ते व्यक्तीचे मानसिक स्थिती शांत आणि स्थिर करते. वाचन करण्याचे क्रम आणि नियमितता व्यक्तीच्या व्यवस्थित आणि आनंदी जीवनासाठी उपयुक्त आहे.

४. शब्दकोश विस्तृतीकरण: वाचन म्हणजे तुमच्या शब्दकोशाचे विस्तृतीकरण करणे. तुम्ही नवीन शब्दांचा वापर करू शकता, तुमची वाचनाची क्षमता वाढते आणि तुमचा शब्दकोश विस्तृत होतो.

५. मानसिक विकास: वाचनाच्या संगतीत असणारे बाह्य शब्द तुमच्या मनावर आणि विचारावर असर करतात. तुमचा मानसिक विकास हे शब्दांना विश्लेषण करण्याचे दृष्टिकोन, समस्यांच्या बाबतीतली नजर आणि भावनांची समझ विकसित करते.

2. श्रवण कौशल्य सुधारण्याच्या उपायासंबंधी माहिती लिहा.

उत्तर: श्रवण कौशल्य सुधारण्यासाठी खालील उपाय फायदेशीर असतील:

श्रवण कौशल्य हा अत्यंत महत्वाचा अंग आहे ज्यामुळे तुम्ही जीवनात झालेल्या संवादांची उत्तम अनुभव करू शकता. या कौशल्याचा सुधार करण्यासाठी खालीलप्रमाणे उपाय आहेत:

स्पष्ट आवाज: श्रवण कौशल्याची मुख्य समस्या असलेल्या लोकांसाठी स्पष्ट आवाज अत्यंत महत्वाचे आहे. या समस्येचा उपाय काढण्यासाठी, आपण श्रवण केंद्राच्या अभ्यासासाठी स्पष्ट आवाज उत्पादित करण्यासाठी उपकरणांचा वापर करू शकता.

अतिरिक्त शिक्षा: श्रवण कौशल्याची समस्या असलेल्या लोकांसाठी, शिक्षण या विभागातील अतिरिक्त शिक्षा महत्त्वाची असते. या शिक्षा माध्यमातून आपण स्पष्ट बोलण्यासाठी अधिक प्रभावी शब्दकोश विस्तृत करण्याचे, श्रवण कौशल्याचे उन्नयन करण्यासाठी तयार होता.

संवादाचे उपाय: आमच्या सामन्य दैनंदिन जीवनात, संवाद अत्यंत महत्वाचा असतो. यद्यपी श्रवण कौशल्याची समस्या असलेल्या लोकांसाठी संवाद करण्याची समस्या असते, तरी संवादासाठी उपलब्ध अनेक उपकरणे आहेत. 

शांत स्थानावर श्रवण करा: तुमच्या श्रवण कौशल्याचा सुधार करण्यासाठी तुम्हाला एक शांत स्थानावर बसणे आवश्यक आहे. जेथे अत्यंत जलद आणि शोषक आवाज नसते.

ज्ञान कमी पडत नाही असे श्रवण करा: सध्याच्या दरम्यान लोक ज्यांना ज्यांचे संदर्भ नसतात त्यांना त्यांचे श्रवण कौशल्य कमी पडते. त्यामुळे नियमित वाचन करण्यासारखे अभ्यास करा आणि नवीन सामान्य ज्ञान वाढवण्यासाठी प्रयत्न करा.

शब्दांची समझ करण्यासाठी ध्यान द्या: शब्दांची समझ विकसित करण्यासाठी तुम्हाला शब्दांच्या वाक्य विन्यासावर ध्यान द्यावा. शब्दांचा अर्थ शोधण्यासाठी आणि त्यांचा उपयोग समजण्यासाठी वाक्य वाचणे आवश्यक आहे.

3. परिणामकारक बोलण्याकरिता आवश्यक घटक कोणते, त्यासंबंधीचे स्वरूप विशद करा.

उत्तर: परिणामकारक बोलणे त्यामुळे संवादात जाणीव करण्यासाठी आवश्यक घटक खालीलप्रमाणे आहेत:

वाक्य विन्यास: परिणामकारक बोलण्याच्या संदर्भात वाक्य विन्यास महत्वाचा घटक आहे. अधिक शब्दांचा वाक्य वापर केलेला आणि वाक्य विन्यास विविध असलेला वाक्य संवादाच्या समजायच्या अडचणी उत्पन्न करू शकतो. चूकचा वाक्य विन्यास वापरल्यास संदेश पुरेशी नसल्यास तो असमर्थाचा होऊ शकतो.

उच्चारण: यथार्थ उच्चारण महत्वाचा घटक आहे. जर तुम्ही संदर्भातील शब्द अशुद्धपणे उच्चारित करता तर तो संदेशातील अर्थ बदलतो. संधि व विसर्गांचे शब्दांचे स्पष्ट उच्चारण आवश्यक आहेत.

शब्दचयन: सटीक शब्दचयन अत्यंत महत्वाचे आहे. तुम्ही अनेक शब्द वापरू शकता पण संदेश स्पष्ट असल्यास जे शब्द वापर करायचे आहेत ते वापरण्याचा प्रयत्न करा.

भाषेचा वापर: तुम्ही स्पष्ट, सामान्य आणि संगणक भाषेचा वापर करावा. विविध व्याख्या, विरामचिन्ह आणि बहुभक्तिकरण जसे भाषांचे वापर संदेशाच्या पात्राच्या प्रकारानुसार वापरण्याचा प्रयत्न करा.

तालिका, आलेख, आणि प्रश्न: तुमचा संदेश आरंभ करण्यापूर्वी, तुम्ही तालिका, आलेख आणि प्रश्नांचा वापर करू शकता. त्यामुळे तुमचा संदेश स्पष्ट आणि विशिष्ट वाटतो.

आणि विस्तार: तुमच्या संदेशात संदर्भ, उदाहरणे, अधिक माहिती, विविध पहावे असेव असेच समाविष्ट करा.

4. संगणकाच्या साहाय्याने परिणामकारक अध्ययन कसे होते ते स्पष्ट करा.

उत्तर: संगणकाची शैक्षणिक उपयुक्तता :

१. शाळेमध्ये संगणक शिक्षकांना गुणपत्रिका तयार करण्यासाठी तसेच शिक्षणप्रक्रियेत मदत करतो.

२. निरनिराळ्या कार्यालयांमध्ये हा त्यांची कामे सोपी व लवकर करण्यास मदत करतो.

३. शालेय आरोग्य तपासणीसंबंधी माहिती साठवून त्याचा पाठपुरावा करण्यासाठी माहिती संप्रेषण तंत्रज्ञान मदत करू शकतो.

४. दृक-श्राव्य माध्यमांमध्ये ग्राफिक्स आणि ऍनिमेशनच्या साहाय्याने प्रभावी व आकर्षक कार्टून्स, रेखाचित्रे, थ्रीडी चित्रे, पूर्णपणे संगणकाद्वारेच निर्णाण केली जातात. या आधारे भाषा विषयासंबंधी व विज्ञान, गणित, सामाजिक शास्त्रे या विषयांतील शैक्षणिक कार्यक्रमांची निर्मिती करता येते.

५. शिक्षणात संगणकाचा वापर गेल्या काही दशकांत मोठ्या प्रमाणात होत आहे. संगणकामुळे आपल्या आयुष्यात आमुलाग्र बदल झाले आहेत. आज संगणकाचा वापर होत नाही असे जवळपास एकही क्षेत्र नाही.

६. संगणकाच्या साहाय्याने स्वयंअध्ययन प्रक्रिया प्रभावी व सुलभ होते.

७. क्रमान्वित पाठ अध्ययन पद्धतीचा वापर संगणकाच्या साहाय्याने करणे सुलभ जाते.

८. स्वगतीने विद्यार्थ्यास कुठल्याही घटकाचे अध्ययन करणे सुलभ जाते.

९. मानव विकासाच्या अवस्थेसंबंधी चित्रे, संबंधित शास्त्रज्ञांची चित्रे, पाठ घटकांतील आवश्यक चित्रे व नकाशे यंत्रांच्या साहाय्याने स्कॅनिंग करून संगणकावर साठवून त्याचा गरजेनुसार अध्यापनात वापर करता येतात.

१०. शालेय प्रयोगशाळेत संगणकाचा प्रभावी उपयोग करून प्रात्यक्षिक कृतिद्वारे अध्ययनअनुभव देता येतो.

११. संदर्भज्ञानासाठी आणि मूल्यमापनासाठी देखील माहिती संप्रेषण तंत्राचा प्रभावी उपयोग करता येतो.

१२. संगीत, खेळ, कार्यानुभव, चित्रकला या विषयांमध्ये माहिती संप्रेषण तंत्रांच्या वापराला अधिक वाव आहे.

१३. विविध शैक्षणिक व व्यावहारिक संदर्भ आंतरजालाच्या मदतीने निळविता येतात.

संगणकाच्या साहाय्याने अनुदेशन :

संगणक केवळ शिक्षकालाच मदत करून थांबत नाही तर शिक्षकाचे काम स्वतः करण्याची संगणकाची तयारी असते.

प्रत्यक्ष अनुदेशन प्रस्तुतीकरणाचे काम देखील संगणक करू शकतो.

या तंत्राची ठळक वैशिष्ट्ये पुढीलप्रमाणे –

१. अनुदेशन तंत्र हे संगणक व अध्ययन कर्ता यांच्या आंतरक्रियेवर अवलंबून असते आणि मानवी अध्ययन हे त्याचे उद्दिष्ट असते.

२. संगणक प्रत्यक्ष विद्यार्थ्याला माहिती देत असतो व विद्यार्थ्याला विवक्षित पातळीपर्यंत नेण्यासाठी संगणकामध्ये आवश्यक ती माहिती भरून ठेवलेली असते.

३. विद्यार्थ्याला स्वतः व्यक्तिगतरीत्या, स्वतःच्या वेगाने अध्ययन करता यावे अशी व्यवस्था संगणकामध्ये केलेली असते.